1951. Stracony: Zygmunt Szendzielarz ps. “Łupaszko”

Urodzony 12 III 1910 r. w Stryju (woj. stanisławowskie). Po szkole podchorążych w Różanie i szkole podchorążych kawalerii w Grudziądzu. Przydzielony do 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Wilnie. W wojnie obronnej 1939 r. walczył w Wileńskiej Brygadzie Kawalerii.

Pod koniec kwietnia 1947 roku udał się Łupaszko na Śląsk, gdzie schronił się w młynie nieopodal wsi Królowa (obecnie Królowe). Dowództwo polowe nad 6 Brygadą przekazał ppor. Władysławowi Łukasiukowi ps. „Młot”, sobie pozostawił natomiast ogólną komendę. W połowie maja przybył do niego ppłk Antoni Olechnowicz z rozkazem rozwiązania 6 Brygady. „Łupaszko” nie podjął jednak żadnych konkretnych działań. Wobec zagrożenia aresztowaniem wkrótce przeniósł się do Zakopanego. Przez cały czas utrzymywał przez łączników kontakt z 6 Brygadą. Przekazywał „Młotowi” ogólne wytyczne dotyczące dalszej działalności bojowej oraz informował o sytuacji w kraju i rozkazach płynących z komendy Okręgu Wileńskiego AK.

W czerwcu 1948 roku UB rozpracowało i rozbiło Okręg Wileński AK. W rezultacie 30 czerwca 1948 roku w Osielcu pod Jordanowem Szendzielarz został aresztowany. Według relacji kapitana Edmunda Banasikowskiego UB wpadło na trop Szendzielarza, gdy podczas penetracji mieszkania Wandy Minkiewicz przechwyciło kartkę pocztową adresowaną z Poronina. Obława była ściśle utajniona, UB pozornie szukało niezidentyfikowanego góralskiego rozbójnika. Gdy niczego niepodejrzewający Szendzielarz wyszedł przed swoją chatę, został natychmiast otoczony przez funkcjonariuszy bezpieki i aresztowany.
Natychmiast po aresztowaniu, „Łupaszko” został przewieziony do Warszawy i osadzony w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej. Przebywał tam 2,5 roku, do 8 lutego 1951 roku, był torturowany. 23 października 1950 roku rozpoczął się proces byłych członków Okręgu Wileńskiego AK, w którym oskarżonymi byli:
ppłk Antoni Olechnowicz
kpt. Henryk Borowski ps. „Trzmiel”
mjr Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszko”
ppor. Lucjan Minkiewicz ps. „Wiktor”
Lidia Lwow ps. „Lala”
Wanda Minkiewicz ps. „Danka”.

Szendzielarz nie zaprzeczał swojemu udziałowi w podziemiu antykomunistycznym ani nie poprosił o łaskę. Wszyscy, oprócz kobiet, zostali skazani 2 listopada 1950 r. przez sędziego Mieczysława Widaja na wielokrotną karę śmierci. Szendzielarz osiemnastokrotnie.

Wyrok wykonano 8 lutego 1951 roku w więzieniu na Mokotowie. Ciało zostało pochowane w tajemnicy w nieznanym przez lata miejscu.

Spośród jego podkomendnych śmierć ponieśli:

ppor. Zdzisław Badocha ps. „Żelazny” – poległ w Czerninie koło Sztumu 28 czerwca 1946 roku
ppor. Henryk Wieliczko ps. „Lufa” – zamordowany na zamku w Lublinie 14 marca 1949 roku
sanitariuszka Danuta Siedzikówna ps. „Inka” – zamordowana w Gdańsku 28 sierpnia 1946 roku
ppor. Feliks Selmanowicz ps. „Zagończyk” – zamordowany w Gdańsku 28 sierpnia 1946 roku
kpr. Henryk Wojczyński ps. „Mercedes” – zmarł na skutek ran 30 października 1946 roku w Jełguniu