Wielka Armia Polskiego Państwa Podziemnego

Była najlepiej zorganizowaną i najliczniejszą armią podziemną w okupowanej Europie. Dnia 14 lutego 1942 roku generał Władysław Sikorski powołał Armię Krajową. W kulminacyjnym momencie liczyła ona 390 000 żołnierzy walczących za wolną Polskę na terenach okupacji niemieckiej i sowieckiej.

Przysięgam być wiernym Ojczyźnie mej, Rzeczypospolitej Polskiej, stać nieugięcie na straży Jej honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił aż do ofiary życia mego.

Słowa ślubowania, jakie wypowiadali przyszli żołnierze Armii Krajowej

Siła konspiracji

Początkiem Armii Krajowej było powołanie 27 września 1939 roku konspiracyjnej Służby Zwycięstwu Polski. Następnie generał Władysław Sikorski, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, dnia 13 listopada tego samego roku przekształcił Służby Zwycięstwu Polski w Związek Walki Zbrojnej, by 14 lutego 1942 roku Związek Walki Zbrojnej przemianować na Armię Krajową.

Stworzenie Armii Krajowej miało służyć scaleniu polskich konspiracyjnych oddziałów zbrojnych i podporządkowaniu ich naszemu rządowi w Londynie.

Arkadiusz Bukowski, historyk II wojny światowej

W skład AK weszło blisko 200 organizacji wojskowych, m.in.: Tajna Armia Polska, Tajna Organizacja Wojskowa, Konfederacja Zbrojna, a także częściowo Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne.

Armia Krajowa była zakonspirowaną siłą zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego, podlegającą Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych. Na jej czele stał Komendant Główny. Funkcję tę pełnili kolejno generałowie: Stefan Rowecki „Grot”, Tadeusz Komorowski „Bór” i Leopold Okulicki „Niedźwiadek”.

Kadra AK wywodziła się z przedwojennych:

• oficerów i podoficerów,
• absolwentów tajnych kursów wojskowych,
• przerzucanych do kraju z zachodu polskich żołnierzy, tzw. cichociemnych.

Na początku 1942 roku AK liczyła około 100 000 żołnierzy, ale latem 1944 r. było ich już ponad 380 000, w tym prawie 11 tysięcy oficerów i prawie 88 000 podoficerów.

Wywiad, odwet, dywersja

Oddziały AK działały na terenach okupowanych przez Niemców i Sowietów. Ich głównym zadaniem była walka o odzyskanie niepodległości, opór zbrojny przeciwko okupantom oraz przygotowanie armii podziemnej do ogólnokrajowego powstania.

Miało ono wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania Niemiec. Pod koniec 1943 roku plan powszechnego powstania zastąpiono projektem „Burza”, a jego kulminacją było rozpoczęte 1 sierpnia 1944 roku Powstanie Warszawskie.

Arkadiusz Bukowski, historyk II wojny światowej

Podczas okupacji żołnierze AK prowadzili akcje: bojowe, małego sabotażu, dywersyjne, odwetowe i represyjne w stosunku do SS i policji oraz polskich zdrajców. Poszczególne piony zajmowały się też m.in. szerzeniem dezinformacji wśród Niemców, tajną produkcją broni i wywiadem wojskowym. Do jego największych sukcesów należy wykrycie miejsca produkcji rakiet V1 i V2 w Peenemunde oraz wykradzenie i przerzucenie do Wielkiej Brytanii części rakiety V-2.

Jedne z najgłośniejszych akcji bojowych AK to odbicie pod Arsenałem ppor. Jan Bytnara „Rudego” oraz wykonanie wyroku sądu Polskiego Państwa Podziemnego, skazującego na śmierć Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji na dystrykt warszawski. W sumie oddziały AK dokonały do 1944 roku 230 tysięcy akcji sabotażu i dywersji.

Arkadiusz Bukowski, historyk II wojny światowej

Trudna droga do niepodległości

Po zajęciu większości terenów Polski przez Armię Czerwoną, 19 stycznia 1945 roku gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz rozwiązania AK.

W zmienionych warunkach nowej okupacji działalność naszą nastawić musimy na odbudowę niepodległości i ochronę ludności przed zagładą. AK zostaje rozwiązana. Dowódcy nie ujawniają się.
Żołnierzy zwolnić z przysięgi, i zamelinować.

Gen. Leopold Okulicki

Sam generał został w marcu 1945 roku aresztowany przez NKWD i oskarżony w tzw. procesie szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Skazano go na 10 lat więzienia. Zmarł w nieznanych okolicznościach w sowieckim więzieniu w grudniu 1946 roku.

Mimo rozwiązania AK część jej żołnierzy podjęła walkę z sowieckimi i komunistycznymi służbami bezpieczeństwa w szeregach nowych organizacji konspiracyjnych, m.in. Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

Po wojnie żołnierze AK byli prześladowani przez władze komunistyczne. Wielu z nich skazano na karę śmierci lub długoletnie więzienie. Według szacunków historyków, straty AK wyniosły blisko 100 000 żołnierzy poległych oraz zamordowanych w więzieniach i obozach, ponad 50 000 z nich zostało uwięzionych lub wywiezionych w głąb ZSRR.

Dziś członków podziemnej armii skupia Światowy Związek Żołnierzy AK. Na początku lat 90. XX wieku organizacja liczyła ponad 80 000 członków, teraz jest ich niewiele ponad 12 000.

Naszym celem jest obrona imienia i pamięci żołnierzy AK, wychowanie młodego pokolenia w poczuciu tożsamości narodowej oraz zapewnienie naszym członkom pomocy socjalnej i opieki medycznej.

prof. Mieczysław Szostek, wiceprezes Zarządu Głównego związku, w marcu 2015 roku podczas jubileuszu 25-lecia tej organizacji.

Warto zobaczyć:
Życiorys generała Leopolda Okulickiego