Żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych walczyli w Powstaniu Warszawskim ramię w ramię z żołnierzami AK. Jest to fakt często pomijany ze względów politycznych.
Pomimo, że dowództwo NSZ nie wyrażało entuzjazmu dla Powstania to w momencie jego wybuchu, wszystkie oddziały NSZ, jakie udało się sformować, i wszyscy pojedynczy żołnierze NSZ, którzy znaleźli się w jego zasięgu, wzięli w nim udział.
Nie byliśmy entuzjastami idei Powstania, wywołanego w dniu 1-szym sierpnia. Decyzja podjęcia każdej walki musi być w naszym pojęciu dyktowana racją polityczną i poczuciem odpowiedzialności za następstwa wszczętych działań. Jesteśmy jednak również żołnierzami i czyniliśmy to, co każdy żołnierz winien czynić z momentem rozpoczęcia walki.
2 X 1944 r. w piśmie „Wielka Polska”, w artykule pt. „Zmarnowany heroizm”
Mimo, że do dzisiaj nie ma oficjalnego wykazu jednostek NSZ jakie brały udział w Powstaniu Warszawskim to wiemy, że:
- prawdopodobnie największym z nich była Brygada Dyspozycyjno-Zmotoryzowana „Koło”, znana bardziej jako Grupa „Koło”
- walczyło także zgrupowanie „Chrobry II” a o jego dokonaniach było głośno, mimo że tworzyło się od podstaw w ogniu walki.
„Co tu gadać, jedynie „Chrobry II” nie oddał Niemcom przez cały czas trwania akcji ani piędzi terenu.” – powiedział dowódca Powstania Warszawskiego, generał Antoni Chruściel ps. „Monter”. - w walkach udział wziął: Pułk im. gen. W. Sikorskiego i Pułk im. gen. J. H. Dąbrowskiego, rozformowane w ramach reorganizacji w dniu 1 września 1944 r.
- liczne pojedyncze drużyny i plutony NSZ w ramach większych zgrupowań AK
- liczni NSZ-owcy, rozproszeni i zaskoczeni wybuchem powstania, włączyli się do najbliższych walczących jednostek pozostając w nich do końca
- NSZ-owcy spoza Warszawy: kurierzy i łącznicy z Okręgów Poznań i Łódź, czasowo przebywający w stolicy (ich głównym skupiskiem był Pułk im. gen. W. Sikorskiego, gdzie stawili się z własną bronią), a także z Białostocczyzny, walcząc na barykadzie przy Filharmonii pod dowództwem pułkownika Stanisława Nakoniecznikowa „Kmicica”.
Cześć i Chwała Bohaterom!
Więcej:
Narodowe Siły Zbrojne w Powstaniu Warszawskim
Brygada Koło wystawiła Dywizjon Artylerii Zmotoryzowanej w sile ok. 40 ludzi, który brał udział w walkach. Jeszcze ok. 200 robiło za zabezpieczenie techniczne. Są dwa źródła mówiące o tym oddziale
1. meldunek majora „Sienkiewicza” z 7 sierpnia w którym stan podany to 10 + 37, 2 pm, 2 kb , 5 pistoletów, 15 sztuk amunicje na broń. Jest też stan Brygady Koło podany na 700 i uzbrojenie na pistoletów 9, kb 3.
2. meldunki i zestawienia dowódcy tego Dywizjonu kpt. Werpińskiego tam stan podany to 4+25.
Chrobry II był zgrupowaniem improwizowanym ze składem od Miecza i Pługa do Gwardii Ludowej. Z NSZ była tam kompania Warszawianka, w której jeden z plutonów był z AK.
Chrobry II jak najbardziej tracił teren. Dowódca II batalionu Wacław Zagórski, Lech Grzybowski we wspomnieniach -Wicher wolności opisuje walki 15 sierpnia. Jego oddziały utraciły najpierw 4 barykady , cofały sie od Wroniej ku Żelaznej , następnie utraciły barykadę na rogu Krochmalnej i Ciepłej , opuszczono barykadę na Walicowie.
Pułk Sikorskiego miał siłę kilkudziesięcioosobowego plutonu, pozostałe składały się wyłącznie ze szkieletowych sztabów.
Dzięki za merytoryczny komentarz. Pozdrawiam.
Oddziały NSZ walczące w Powstaniu Warszawskim:
Brygada Dyspozycyjno-Zmotoryzowana „Koło” przy Kwaterze Głównej NSZ
Pułk Rozpoznawczy „Grada Baczyńskiego”
Legia Akademicka
Dywizjon Artylerii Zmotoryzowanej Młot”
Oddział „Barry” – mjr. Włodzimerza Kozakiewicza ps. Barry – żandarmeria Grupy „Północ” AK
Zgrupowanie „Chrobry II” AK – w tym kompania nr 1 „Warszawianka” i kompania nr 2 (MiP)
Zgrupowanie 1.DP (powołanie zawiązku dywizji w dn. 8 VIII 1944) w składzie:
Pułk im. Gen. Władysława Sikorskiego (popularny Pułk „Sikora”)
Pułk im. Gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
Pułk im. Het. Stefana Czarnieckiego
Zgrupowanie 2.DP (powołanie zawiązku dywizji w dn. 8 VIII 1944) w składzie:
Pułk Czwartaków
Pułk Legia Puławska
Pułk im. Gen. Romualda Traugutta
Kompania uzbrojeniowa kpt. „Jura”
Kompania ppor. Leonarda Kancelarczyka „Jeremiego”
Kompania „Piatów” Czesława Kajetana Stulkiewicza „Wira”
Kompania „Tadeusz Czarny” por. Tadeusza Słomińskiego
Kompania Dyspozycyjna Komendy Placu Warszawa-Śródmieście-Południe
Batalion im Stefana Czarnieckiego – Zgrupowanie „Gozdawa”
Dwa dni na Bródnie walczył 300-400 osobowy oddział AK obejmujący ochotników NSZ
Okolice Warszawy:
Puszcza Kampinoska – Bateria Kampinos por. Stefana Celichowskiego „Andrzeja Skalskiego” (od końca sierpnia w Brygadzie Świętokrzyskiej NSZ)
Lasy Chojnowskie i Lasy Kabackie jednostki NSZ z Samodzielnego batalionu im. Bryg. Czesława Mączyńskiego, w tym Kompania Leśna im. Szarego (ok. 150 dobrze uzbrojonych Żołnierzy).
Także Bataliony „Gustaw” i „Harnaś” z Narodowej Organizacji Wojskowej.Liczba narodowców NSZ,MiP,NOW biorących udział w Powstaniu Warszawskim 4000-4600 za historykiem S.Bojemskim.Niektórzy dodają nawet 1000 wliczając teren wokół Warszawy a biorący udział w walkach oraz wszelkie siatki terenowe i tzw. personel niewalczący- lekarzy, sanitariuszy, kapelanów etc.Rtm. Pilecki wziął udział w Powstaniu jako zwykły strzelec kompanii NSZ „Warszawianka”, po ujawnieniu stopnia oficerskiego dowódca 2. kompanii w Zgrupowaniu „Chrobry II”.